Wśród różnych zdarzeń, które mają miejsce w obrocie gospodarczym, niekiedy można spotkać się z transakcją sprzedaży przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Aby przeanalizować sposób opodatkowania takiej transakcji, w pierwszej kolejności należy ustalić, co w rzeczywistości jest przedmiotem transakcji – czyli, czy nie są jednak sprzedawane poszczególne składniki majątku.
Definicje przedsiębiorstwa oraz zorganizowanej części przedsiębiorstwa
Odpowiednie definicje znajdują się w przepisach podatkowych. W ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (dalej ustawa o ryczałcie) jej co prawda nie ma, ale posiłkowo można skorzystać z zapisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. I tak, zgodnie z art. 5a pkt 3 i 4 ustawy o PIT, ilekroć w ustawie jest mowa o:
- przedsiębiorstwie – oznacza to przedsiębiorstwo w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego;
- zorganizowanej części przedsiębiorstwa – oznacza to organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.
W ustawie o podatku od towarów i usług nie ma definicji przedsiębiorstwa, zaś pojęcie zorganizowanej części przedsiębiorstwa identycznie jest ujęte w art. 2 pkt 27e ustawy o VAT, jak w ww. przepisie ustawy o PIT.
PIT
Sprzedaż przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa w świetle ustawy o PIT nie jest uregulowana w żaden szczególny sposób. Tym samym transakcję tę należy traktować jako przychód z działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. Jest to sprzedaż konkretnych składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zastosowanie znajdzie tu art. 14 ust. 2 pkt 1 lit a-d ustawy o PIT, zgodnie z którym przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia składników majątku będących m.in. środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi, podlegającymi ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej. Do przychodów tych nie zalicza się składników majątku, o których mowa w art. 14 ust. 2c, czyli np. nieruchomości mieszkalnych. Przychód z ich zbycia stanowi bowiem źródło przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT.
Ryczałt od przychodu
Przy sprzedaży przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa zastosowanie będzie miała stawka ryczałtu:
- 3 proc. w przypadku przychodów z odpłatnego zbycia ruchomych składników majątku wykorzystywanych w pozarolniczej działalności gospodarczej, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z tej działalności gospodarczej, a pomiędzy pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik majątku został wycofany z działalności, i dniem jego zbycia nie upłynęło sześć lat (art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. f ustawy o ryczałcie),
- 10 proc. w przypadku przychodów uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych wymienionych w art. 12 ust. 10 ustawy o ryczałcie.
VAT
Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o VAT, przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Oznacza to, że jeśli ma miejsce taka transakcja, to nie jest ona opodatkowana VAT. Warto w tym miejscu przytoczyć fragment interpretacji dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12 listopada 2019 r., nr 0111-KDIB3-2.4012.495.2019.2.ASZ, w której czytamy: ,,(…) na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług mamy do czynienia ze zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa, jeżeli spełnione są łącznie następujące przesłanki:
- istnieje zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania;
- zespół ten jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie;
- składniki te przeznaczone są do realizacji określonych zadań gospodarczych;
- zespół tych składników mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące ww. zadania gospodarcze.
Brak zaistnienia którejkolwiek z omawianych powyżej przesłanek wyklucza uznanie zespołu składników majątkowych przedsiębiorstwa za jego zorganizowaną część w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy.
Ponadto, przy ocenie czy składniki majątku powinny być uznane za zorganizowaną część przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 2 pkt 27e ustawy uwzględnić należy następujące okoliczności:
- zamiar kontynuowania przez nabywcę działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę przy pomocy składników majątkowych będących przedmiotem transakcji oraz
- faktyczną możliwość kontynuowania tej działalności w oparciu o składniki będące przedmiotem transakcji.
Wskazanej oceny należy dokonać na moment przeprowadzenia transakcji. Tym samym, w przypadku, gdy konieczne dla kontynuowania działalności gospodarczej jest angażowanie przez nabywcę innych składników majątku, które nie są przedmiotem transakcji lub podejmowanie dodatkowych działań, brak jest możliwości stwierdzenia, że w danym przypadku zespół składników majątkowych stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa.”
Podstawa prawna:
- ustawa z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., 1993 ze zm.)
- art. 5a i 10 ustawy z 27 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 1128 ze zm.)
- art. 6 i art. 2 pkt 27e ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 931 ze zm.)