Przedsiębiorcy coraz częściej rozważają zatrudnienie w swoich firmach cudzoziemców. Zniechęcać do tego może procedura uzyskania przez nich zezwolenia na pracę. Warto jednak wiedzieć, iż nie zawsze jest to konieczne.
Zgodnie z podstawową zasadą cudzoziemiec, może wykonywać pracę na terytorium Polski, jeśli:
- legalnie przebywa na terytorium Polski,
- posiada zezwolenie na pracę wydane przez wojewodę.
W przepisach przewidziano jednak wiele przypadków, w których zezwolenie na pracę nie jest wymagane.
Kto jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia?
Z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę jest zwolniony cudzoziemiec:
1) posiadający w Rzeczypospolitej Polskiej zezwolenie na pobyt czasowy:
- udzielone w związku z kształceniem się na studiach,
- udzielone w związku z prowadzeniem badań naukowych,
- udzielone w związku z mobilnością długoterminową naukowca,
- dla członka rodziny – w przypadku rozwodu lub separacji albo owdowienia cudzoziemca,
- w celu połączenia się z rodziną,
- dla ofiar handlu ludźmi,
- dla rezydenta długoterminowego UE, który jest członkiem rodziny cudzoziemca, przebywał na terytorium RP na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia badań naukowych, jest obywatelem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północne;
2) posiadający wizę krajową w celu prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych;
3) będący małżonkiem obywatela polskiego lub cudzoziemca, który posiada zezwolenie na pobyt czasowy, status uchodźcy nadany w RP, udzielono mu ochrony uzupełniającej RP, posiada zezwolenie na pobyt stały w RP – posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium RP dzielone w związku z zawarciem związku małżeńskiego;
4) będący zstępnym obywatela polskiego lub cudzoziemca, w wieku do 21 lat lub pozostający na jego utrzymaniu oraz posiada status uchodźcy nadany w RP, udzielono mu ochrony uzupełniającej RP, posiada zezwolenie na pobyt stały w RP – posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium RP;
5) posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium RP udzielone na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy w celu połączenia się z rodziną lub zezwolenia na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej członka rodziny naukowca;
6) przebywający na terytorium RP na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, stały lub na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla;
7) posiadający ważną Kartę Polaka;
8) uprawniony do przebywania i wykonywania pracy na terytorium państwa członkowskiego UE lub państwa EOG nienależącego do UE lub Konfederacji Szwajcarskiej, który jest zatrudniony przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium tego państwa oraz czasowo delegowany przez tego pracodawcę w celu świadczenia usług na terytorium RP;
9) w stosunku, do którego umowy międzynarodowe lub odrębne przepisy dopuszczają wykonywanie pracy bez konieczności posiadania zezwolenia.
Kiedy dopuszczalne jest powierzenie pracy bez zezwolenia?
Powierzenie cudzoziemcowi wykonywania pracy na terytorium RP bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę jest dopuszczalne w przypadku cudzoziemców:
1) prowadzących szkolenia, biorących udział w stażach zawodowych, pełniących funkcję doradczą, nadzorczą lub wymagającą szczególnych kwalifikacji i umiejętności w programach realizowanych w ramach działań UE lub innych międzynarodowych programach pomocowych,
2) będących nauczycielami języków obcych, którzy wykonują pracę w przedszkolach, szkołach, placówkach, ośrodkach, zakładach kształcenia nauczycieli lub kolegiach lub w OHP,
3) będących członkami sił zbrojnych lub personelu cywilnego, którzy wykonują pracę w międzynarodowych strukturach wojskowych znajdujących się na terytorium RP, lub będących cudzoziemcami delegowanymi do wdrażania programów zbrojeniowych,
4) będących stałymi korespondentami zagranicznych środków masowego przekazu, którym została przyznana, akredytacja ministra właściwego do spraw zagranicznych,
5) wykonujących indywidualnie lub w zespołach usługi artystyczne trwające do 30 dni w roku kalendarzowym,
6) wygłaszających, do 30 dni w roku kalendarzowym, okazjonalne wykłady, referaty lub prezentacje o szczególnej wartości naukowej lub artystycznej,
7) będących sportowcami wykonującymi, do 30 dni w roku kalendarzowym, pracę dla podmiotu mającego siedzibę na terytorium RP w związku z zawodami sportowymi,
8) wykonujących pracę w związku z wydarzeniami sportowymi rangi międzynarodowej, skierowanych przez odpowiednią międzynarodową organizację sportową,
9) będących duchownymi, członkami zakonów lub innymi osobami, którzy wykonują pracę w związku z pełnioną funkcją religijną, w kościołach i związkach wyznaniowych oraz krajowych organizacjach międzykościelnych,
10) będących studentami studiów stacjonarnych odbywanych w RP lub uczestnikami stacjonarnych studiów doktoranckich odbywanych w RP,
11) będących studentami, którzy wykonują pracę w ramach staży zawodowych, do których odbywania kierują organizacje będące członkami międzynarodowych zrzeszeń studentów,
12) będących studentami, którzy wykonują pracę w ramach współpracy publicznych służb zatrudnienia i ich zagranicznych partnerów, jeżeli potrzeba powierzenia cudzoziemcowi wykonywania pracy jest potwierdzona przez właściwy organ zatrudnienia,
13) będących studentami szkół wyższych lub uczniami szkół zawodowych w państwach członkowskich UE lub państwach EOG nienależących do UE lub Konfederacji Szwajcarskiej, którzy wykonują pracę w ramach praktyk zawodowych przewidzianych regulaminem studiów lub programem nauczania, pod warunkiem uzyskania skierowania na taką praktykę ze szkoły wyższej lub zawodowej,
14) uczestniczących w programach wymiany kulturalnej lub edukacyjnej, programach pomocy humanitarnej lub rozwojowej lub programach wakacyjnej pracy studentów, zorganizowanych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy,
15) będących absolwentami polskich szkół ponadgimnazjalnych, stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach, w instytutach naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutach badawczych działających na podstawie przepisów o instytutach badawczych,
16) wykonujących pracę jako pracownicy naukowi,
17) delegowanych przez pracodawcę zagranicznego na terytorium RP, jeżeli zachowują oni miejsce stałego pobytu za granicą, na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, w celu:
- wykonywania prac montażowych, konserwacyjnych lub naprawy, dostarczonych kompletnych technologicznie urządzeń, konstrukcji, maszyn lub innego sprzętu, jeżeli pracodawca zagraniczny jest ich producentem,
- dokonania odbioru zamówionych urządzeń, maszyn, innego sprzętu lub części, wykonanych przez przedsiębiorcę polskiego,
- przeszkolenia pracowników pracodawcy polskiego będącego odbiorcą urządzeń, konstrukcji, maszyn lub innego sprzętu, w zakresie jego obsługi lub użytkowania,
- montażu i demontażu stoisk targowych, jak i opieki nad nimi, jeżeli wystawcą jest pracodawca zagraniczny;
18) wykonujących pracę na rzecz posłów do Parlamentu Europejskiego w związku z pełnioną funkcją,
19) uprawnionych na zasadach określonych w aktach prawnych wydanych przez organy powołane na mocy Układu ustanawiającego stowarzyszenie między EWG a Turcją,
21) posiadających ważną wizę wydaną w celu przyjazdu ze względów humanitarnych, z uwagi na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe,
22) posiadających ważną wizę z adnotacją „Poland. Business Harbour”,
23) będących lekarzami lub lekarzami dentystami, którzy posiadają prawo wykonywania zawodu na zasadach określonych przepisami ustawy z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty,
24) których prawo wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej zostało przyznane lub stwierdzone zgodnie z przepisami ustawy z 15.07.2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej,
25) uprawionych do wykonywania zawodu ratownika medycznego,
26) wykonujących pracę w prywatnej służbie domowej członka misji dyplomatycznej lub urzędu konsularnego państwa obcego lub innej osoby zrównanej z członkiem misji dyplomatycznej lub urzędu konsularnego na podstawie ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych.
Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy
Bez zezwolenia na pracę, na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisanego do ewidencji oświadczeń mogą wykonywać pracę obywatele:
- Republiki Armenii,
- Republika Białorusi,
- Republiki Gruzji,
- Republiki Mołdawii,
- Federacji Rosyjskiej,
- Ukrainy.
Podstawa prawna
- art. 87 ust. 2 ustawy z 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2021 r. poz. 1100 ze zm.),
- art. 144, art. 151 ust. 1, art. 151b ust. 1, art. 158 ust. 2 pkt 1-2, art. 159 ust. 1, art. 161 ust. 2, art. 161b ust. 1, art. 176, art. 186 ust. 1 pkt 3, 4, 7, 8, art. 195 ustawy o cudzoziemcach (Dz.U. z 2020 r. poz. 35 ze zm.),
- § 2 rozporządzenia z 8.12.2017 r. w sprawie państw, do których obywateli stosuje się niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową oraz przepisy dotyczące oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (Dz.U. poz. 2349),
- § 1 rozporządzenia z 21.04.2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz.U. z 2018 r. poz. 2273).
Stan prawny aktualny na dzień 15.10.2021 r.