Brak aktualizacji danych w rejestrach podatkowych może podatnika wiele kosztować. Zaniedbanie tego obowiązku może bowiem oznaczać dla niego brak możliwości przywrócenia terminu do złożenia odwołania od wydanej przez organ podatkowy decyzji.
Organ nie musi szukać aktualnego adresu zamieszkania podatnika
Tak też się stało w omawianej sprawie, gdzie NSA stwierdził, że podatnik nie uprawdopodobnił przesłanki braku winy niezachowania terminu do złożenia odwołania w przypadku braku aktualizacji danych identyfikacyjnych w zakresie miejsca zamieszkania. Tym samym za prawidłowe uznał działanie organu podatkowego, kierującego korespondencję na adres uprzednio wskazany przez podatnika i uwidoczniony w Centralnym Rejestrze Podatników Krajowej Ewidencji Podatkowej (dalej: CRP KEP). Co prawda, z postępowaniem organu podatkowego nie zgodził się WSA, przyznając rację podatnikowi i przychylając się do stanowiska, że skoro doręczenia odbywały się w trybie zastępczym, i wysyłane przez organ podatkowy kolejne pisma wracały z adnotacją „nie podjęto w terminie”, to organ powinien zweryfikować, czy powyższy adres był aktualny w dacie wszczęcia postępowania podatkowego, tak jednak NSA doszedł do przeciwnych wniosków.
Uznał on za niezasadną próbę zobowiązania organu do podjęcia dodatkowych czynności w celu ustalenia, czy w dacie doręczania postanowienia o wszczęciu postępowania podatkowego i decyzji podatnik miał inne miejsce zamieszkania niż wskazane w CRP KEP. Otóż, jego zdaniem, organ nie miał obowiązku prowadzenia postępowania wyjaśniającego w kierunku ustalenia aktualnego adresu zamieszkania podatnika i był uprawniony do doręczania korespondencji w trybie zastępczym na adres ujawniony w CRP KEP.
Aktualizacja danych podatnika jest obowiązkiem
Stosownie do ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, CRP KEP jest wykorzystywany m. in. przez dyrektorów izb skarbowych, naczelników urzędów skarbowych, organy kontroli skarbowej do realizacji celów i zadań ustawowych. Tak więc ustawodawca zdecydował, że organ podatkowy, wszczynając postępowanie podatkowe, informacje odnośnie adresu podatnika pozyskuje z CRP KEP dane zawarte w urzędowym rejestrze są zasadniczym narzędziem, za pomocą którego następuje identyfikacja miejsca zamieszkania podatnika i adresu do korespondencji. Istotą Krajowej Ewidencji Podatników jest więc to, że dane w niej zawarte, w tym dane adresowe, stanowią dla organów podatkowych wiążącą podstawę do określenia adresu, na który należy kierować korespondencję do danego podatnika. Dlatego też dla ustalenia, że określony adres podatnika jest nieaktualny, konieczna jest mająca umocowanie prawne inicjatywa aktualizacyjna samego podatnika.
Ważne!
To na podatniku ciąży obowiązek informowania organów podatkowych o zmianie danych adresowych. Skoro podatnik wskazał określony adres zamieszkania w ewidencji prowadzonej przez organ podatkowy oraz że zgłoszenia tego nie zmieniał, nie weryfikował, nie powiadamiał o niczym w tym przedmiocie organu podatkowego, to posłużenie się tym adresem w korespondencji z podatnikiem przez organ podatkowy było dostatecznie uzasadnione. Ewentualne negatywne skutki niezastosowania się podatnika do obowiązku aktualizacji danych, w tym danych adresowych, obciążają samego podatnika. Skutkiem takim może być prawnie skuteczne kierowanie korespondencji przez organy podatkowe na adres widniejący w ewidencji, mimo, że pod adresem tym podatnik już nie mieszka.
Organ – nie wróżka
NSA podkreślił, że organ podatkowy miał obowiązek dokonywania doręczeń na adres figurujący w rejestrze, bowiem taki jest sens, istota, a także prawne znaczenie urzędowej ewidencji. Korespondencja kierowana do podatnika nie wracała bowiem do organu z adnotacją „adresat nieznany” lub „adresat wyprowadził się”, tylko „nie podjęto w terminie”. Organ podatkowy nie mógł zakładać ani też merytorycznie antycypować, że podatnik zaniechał obowiązków ewidencyjnych oraz obowiązków aktualizacji danych objętych zgłoszeniem identyfikacyjnych, o których mowa w art. 9 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, a w związku z tym nie musiał prowadzić w tym kierunku zakrojonego na szeroką skalę postępowania wyjaśniającego, do czego niezasadnie został zobowiązany przez Sąd I instancji. W związku z powyższym NSA uznał, że pisma w omawianej sprawie były skutecznie doręczone po dwukrotnym awizowaniu. Te same okoliczności, które zadecydowały o skuteczności doręczenia decyzji organu I instancji, przemawiały za odmową przywrócenia terminu do wniesienia odwołania. Ewidentne zaniedbanie podatnika w dokonaniu zgłoszenia aktualizacyjnego, wynikającego z powszechnie obowiązującego przepisu prawa, nie pozwala uznać, że podatnik uchybił terminowi bez własnej winy.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 kwietnia 2022 r., sygn. I FSK 272/19
Podstawa prawna:
- art. 162 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 1540 ze zm.)