Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych mają obowiązek utworzyć m. in. pracodawcy, którzy według stanu na dzień 1 stycznia danego roku zatrudniają co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, tworzą zakładowy fundusz świadczeń socjalnych na wniosek zakładowej organizacji związkowej. Fundusz ten zasilany jest corocznym odpisem. 31 maja 2024 r. upływa termin na dokonanie wpłaty na wydzielony w tym celu rachunek bankowy, pierwszej raty odpisu – pracodawcy zobowiązani do dokonywania odpisu powinni mieć to na uwadze.
Pracodawcy zobowiązani do tworzenia ZFŚS
Zobowiązani do tworzenia ZFŚS i przekazywania na konto funduszu odpisów w odpowiedniej wysokości są:
- pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty – według stanu na 1 stycznia danego roku,
- pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych – bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników.
Pracodawcy, którzy zatrudniają więcej niż 20, ale mniej niż 50 pracowników (w przeliczeniu na pełne etaty na dzień 1 stycznia danego roku) tworzą ZFŚS na wniosek zakładowych organizacji związkowych.
Pracodawcy zatrudniający mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty (z wyjątkiem pracodawców prowadzących działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych) mogą tworzyć fundusz do wysokości i na zasadach określonych w ustawie lub wypłacać świadczenie urlopowe.
Wysokość przekazywanych odpisów w 2024 roku
W 2024 roku wysokość odpisu podstawowego na jednego pracownika uzależniona jest od kwoty stanowiącej odzwierciedlenie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2023 roku – czyli kwoty 6445,71 zł.
Zgodnie z tym, wysokość odpisów dokonywanych na jednego pracownika wynosi:
- odpis podstawowy 37,5 proc. – 2417,14 zł,
- odpis podwyższony (prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze) 50 proc. – 3222,86 zł,
- odpis dotyczący pracowników młodocianych w pierwszym roku nauki 5 proc. – 322,29 zł,
- odpis dotyczący pracowników młodocianych w drugim roku nauki 6 proc. – 386,74 zł,
- odpis dotyczący pracowników młodocianych w trzecim roku nauki 7 proc. – 451,20 zł.
Dodatkowo pracodawca może zwiększyć wysokość odpisu podstawowego o 6,25 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na:
- każdego emeryta i rencistę uprawnionego do opieki socjalnej,
- każdą zatrudnioną osobę, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności.
Podstawa naliczania odpisu
Podstawę naliczania odpisu na ZFŚS u pracodawcy stanowi przeciętna planowana w danym roku kalendarzowym liczba zatrudnionych u pracodawcy, skorygowana w końcu roku do faktycznej przeciętnej liczby zatrudnionych, obejmująca pracowników zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy – po przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy.
Przy obliczaniu przeciętnej liczby zatrudnionych w danym roku kalendarzowym dodaje się przeciętne liczby zatrudnionych w poszczególnych miesiącach i otrzymaną sumę dzieli się przez 12.
Przeznaczenie środków z ZFŚS
Środki zgromadzone przez pracodawcę na rachunku funduszu przeznaczone są na działalność socjalną pracodawcy, przez którą rozumie się:
- usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku,
- działalność kulturalno-oświatową,
- działalność sportowo-rekreacyjną,
- opiekę nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowaną przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego,
- udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej,
- zwrotną lub bezzwrotną pomoc na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.
Termin przekazania środków na ZFŚS
Środki na ZFŚS powinny być przekazane na rachunek bankowy wyodrębniony w tym celu, do 30 września danego roku, z tym, że w terminie do 31 maja należy przekazać kwotę stanowiącą co najmniej 75 proc. równowartości odpisów na ZFŚS.
Ważne: Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 13 kwietnia 1999 r., sygn. I PKN 663/98, pracodawca, który nie przekazał w terminie odpisu na rachunek funduszu, nie ma obowiązku uiszczania odsetek od nieprzekazanej kwoty.
Administrowaniem środkami znajdującymi się na rachunku ZFŚS zajmuje się pracodawca. Środki niewykorzystane w danym roku przechodzą na rok następny.
Podstawa prawna:
- art. 1-12a ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r., poz. 288)